PEDİATRİK ERGOTERAPİ

• Vestibüler Duyu (Denge, duruş ve hareket duyusu)
• Proprioceptif Duyu (Vücut farkındalığı duyusu)
• Taktil Duyu (Dokunma duyusu)
• Visual Duyu (Görsel duyu)
• Auditive Duyu (İşitsel duyu)
• Gustatory Duyu (Tat duyusu)
• Olfactory Duyu (Koku duyusu)

Vestibüler sistem nedir?

• Vestibüler sistem: Denge, duruş ve hareket duyusunu oluşturan sistemdir. Vestibüler sistem reseptörleri, iç kulakta yerleşmiştir. Vestibüler sistem: Denge, göz hareketleri, postür, kas tonusu ve dikkati etkileyen bir sistemdir. Ayrıca vücudumuzun  mekana ve yerçekimine karşı pozisyonunu da belirler. Vücudumuzun alan  içerisinde nerede olduğu hakkında bilgi verir. En temel duyu sistemidir. Bu sistemde sorun olduğu taktirde, diğer duyu sistemleri de olumsuz etkilenir.
   
• Vestibüler sistem – hareketlerimizi direk etkileyen sistemdir. En önemli sistem – seni şekillendiren sistem; - Vücut farkındalığı - Denge -Postürun - Öğrenim becerileri - Davranış - Etc.
   
• Ne kadar hareket, o kadar vestibüler sistem uyarılır. Araştırmalar sonunda, vestibüler sistemi ne kadar uyarılırsa, o çocuğun motor beceriler o kadar olumlu yönde etkilenir. Bütün kaslarımız vestibüler sistemiyle bağlantısı var. Özellikle boyun ve core kaslarımız.
•  

Vestibüler sistem ’de sorun olduğunu nasıl anlarız? 

Hipersensitive belirtiler: (Harekete karşı fazla hassas olmak)

• Emekleme pozisyonuna girmek istememe. 
• Yüzü koyun pozisyonlardan rahatsızlık duyma. 
• Yukarı atılıp yakalamaktan çok rahatsız olma. 
• Oyun parklarında oynamak istememe (salıncaklara binme, kaydırağa çıkma, tırmanma gibi aktivitelerden uzak durma). 
• Aşırı temkinli olma, ani hareketlerde çok endişe etme, vb.
• Kafayı farklı pozisyonlara almakta çok zorlanma ve ret etme. (örneğin takla atma gibi aktiviteler). 
• Denge isteyen aktivitelerde zorlanma. 
• Sakar hareketlerde bulunma.
• Rotasyonel hareketlerden kaçınma. vs. 

Hiposensitive belirtiler: (Harekete karşı “duyarsız” olma)

• Bir pozisyonu korumakta zorlanma. 
• Oturmakta zorlanma. 
• Hızlı aktivite geçişlerde bulunma.
• Hızlı ve rotasyonel  hareketlerden çok hoşlanma. 
• Uzun süre dönme hareketinden  sonra baş dönme belirtilerinin olmaması. 
• Sürekli hareket halinde olma. (Örneğin bezini değiştirmekte zorlanma). 
• Yürüme yerine koşma veya zıplama hareketleri yapma. 
• Kıpır kıpır olma. 
• Vs. 

Proprioceptif duyu: 

• Vücut farkındalığı duyusu / Derin doku duyusudur. 
• Pozisyonumuz hakkında bilgi sağlar. 
• Etkili bir derin duyu algısı, vücut farkındalığımızla ilgili bilgi verir.
• Derin duyu sistemiyle ilgili problem olduğunda, vücut pozisyonu ve vücut bölümleri hakkında yeterli bilgiye sahip olamayız.

Proprioceptif sistemin fonksiyonları;

1. Postural, Kas tonusu, Hareketleri ayarlayan.
2. Vücut Şeması
3. Spatial Awareness
4. Motor Planlama – Praxis
5. Modulation of Arousal, Self Regulation & Dikkat

Proprioceptif sistemde sorun olduğunu nasıl anlarız? 

• Vücut farkındalığının düşük olması.
• Sakar davranışlarda bulunması. 
• İnce ve kaba motor alanında gecikmeler olması.
• Sürekli atlama, zıplama ve çarpma ağırlıklı oyunlar isteme.
• Parmaklarını ve/veya objeleri sürekli ısırma ihtiyacı duyma.
• Sarılmalarını ayarlayamama. 
• Basınçlarını ayarlayamama. 
• Parmak ucunda yürüme
• Bilinçli bir şekilde kendini sürekli yere atma.
• Vs.

Taktil duyu, dokunma duyudur.

Vücudumuzun 2 türlü dokunma algısı vardır:

1. Savunma sistemi: Ağırlığa veya beklenmedik dokunmalara karşı cevabımızı oluşturur.
2. Ayırım yaptırıcı sistem: Çevremizdeki eşyalara dokunarak, haklarında bilgi sahibi olmamızı veya öğrenmemizi sağlayan çevresel uyaranlara cevabımızı oluşturur. 

Tactile Discrimination: Deri en büyük sensöriyel organdır. Basınç, dokunma, çekme, titreşim, ısı vb. durumları algılar. 

Somatosensory System: Tactile ve Proprioceptif Sistem. Ten ve ağız içinde reseptörler var. İnformasyonlar ten ve ağızdan, merkezi sinir sisteme transfer ediliyor. 

Discriminative (Ayırt edici sistem) ve Protective (Koruyucu sistem):

Discrminative; Dokunduğumuzu algılamamızı sağlar. Protective; Tehlikeli durumlardan bizi korur (Ateş, ağrı gibi). 

Somatosensory Sistem; Tactile ve Proprioceptive Sistem. 

Somatosensory Sistemlerin Önemi;

• Oral Motor Kontrol
• Vücut Şeması
• Visual Motor İntegration 
• İnce Motor Beceri – Nesne Manipülasyonu

Dokunma duyusunda sorun olduğunu nasıl anlarız? 

Hipersensitive belirtiler : (Dokunmaya karşı fazla “hassas” olma).

• Ani dokunuşlara aşırı tepki gösterme. 
• Başkalarına yakın durmakta rahatsızlık duyma. 
• Saç tarama, saç kesimi gibi öz bakım becerilerinde rahatsızlık duyma. 
• Grup ortamlarından kaçınma (yakın temaslar, ani dokunuşlar vs.) 
• Belirli dokulardan rahatsızlık duyma. 
• Giydiği kıyafetlerin dokusunda çok rahatsız olma. 
• Ellerini kirletmekten hoşlanmama.
• Yeni gıdaları denemekte zorlanma.
• Yalın ayak yürümek istememe (çimen ve kum gibi zeminlerin üzerinde). 
• Parmak ucunda yürüme. 
• Vs. 

Hiposensitive belirtiler: (Dokunmalara karşı “duyarsız ˝olma)

• Herkese ve her şeye dokunmak isteme. 
• Hafif dokunuşların farkında olmama (ancak sıkı bir temas olduktan sonra hisseder). 
• Ellerin kirli olmasına, burunun akmasına hiç aldırış etmeme.
• Kendini tırmalama, ısırma ve/veya cimcikleme. 
• Sürekli ağızında objeleri çiğneme.
• Oyun oynarken, arkadaşlarını itme, çekme ve çarpma gibi olumsuz hareketler. 
• Vibrasyon gibi yoğun uyarı veren materyallerden hoşlanma.
• Vs. 

  Visual duyu, görsel duyudur.

• Görsel beceriler, görme yeteneğine bağlıdır ve bu da gözlerin uygun bir şekilde kontrol edilebilmesi ve göz kaslarının verimli bir şekilde kullanılmasını gerektirir.
• Kontrollü göz hareketleri; objeleri bulmak, hareketli objeleri takip etmek, odaklanabilmek, el göz  koordinasyonu sağlamak için gereklidir. 
• Görsel İzleme; göz takım çalışması ve görsel algı gibi görsel işleme becerileri, tüm çocukların açıkça görmeye ek olarak ihtiyaç duydukları gelişim becerileridir. 
• Bu beceriler normal şekilde gelişmezse, çocuklar okuma gibi zorlayıcı görsel görevlerle mücadele edebilir. Her yıl baskı küçüldükçe okul performansı düşer ve görsel yorgunluk oturduğunda çocuklar kolayca sinirlenir ve dikkatlerini dağıtır. Okul motivasyonları ciddi anlamda düşer.
• Çoğu zaman, bu çocukların gerçek suçlu görsel işleme becerilerinin zayıf olduğu durumlarda öğrenme güçlüğü veya dikkat problemi olduğu görülüyor.

Görsel duyuda sorun olduğunu nasıl anlarız?

Hipersensitive belirtiler: (Görselliğe karşı “hassas” olma)

• Işıklı ortamlarda rahatsızlık duyma.
• Yoğun görsellik karşısında rahatsız olma. 
• Uzun süreli bir kitaba odaklanmakta zorlanma. 
• Bir aktiviteye uzun süreli odaklanmakta zorlanma. 
• Dikkatin çabuk dağılması. 
• Göz kontağının sınırlı olması.
• Karanlık ortamları tercih etme.
• Güneşli ortamlardan rahatsız olma ve huysuzlanma. 
• Vs. 

Hiposensitive belirtiler: (Görselliğe karşı “duyarsız” olma) 

• Harflerde p & q, b & d ve /veya sembollerde kare & dikdörtgen ayrımında zorlanma. 
• Parçalardan oluşan bir durumu, bir bütün olarak görememe. (Parçalardan bir bütün oluşturma da zorlanma). 
• Eşyalarını bulmakta zorlanma.
• Gözleriyle bir obje takip etmekte zorlanma. 
• Kitaptaki satırı bulmakta zorlanma.
• Çift görmekten şikayet etme.
• Resimlerdeki farklılıkları bulmakta zorlanma. 
• Yap-boz gibi aktivitelerde zorlanma. 
• Vs. 

• Auditive sistem işitme duyumundan sorumlu bir duyu sistemidir. 
• İki alt sisteme Perifer İşitme Sistemi (Dış kulak, orta kulak ve iç kulak) ve Central İşitsel Sisteme (koklear nükleustan, primer işitsel kortekse kadar) bölünmüştür. 

Periphral Auditory System - Perifer İşitme Sistemi; 

• Dış Kulak – Sesin nereden geldiğini algılar 
• Orta Kulak – Duyusal girdi buraya devam eder 
• İç Kulak – Duyusal girdi şeklini alıyor ve merkezi sinir sisteme devam eder 

Central Auditory System – Central İşitsel Sistem;

• Pons, Midbrain gibi alanlardan geçerek thalamus bölgesine ulaşır. Ardından Temporal lobdaki, primary auditory cortex bölgesine ulaşır. 

İşitsel duyuda sorun olduğunu nasıl anlarız? 

Hipersensitive belirtiler: (Sese karşı “hassas” olma)

• Oyun oynarken, dışarıdan gelen      araba kornası gibi ani sesler nedeniyle dikkatin dağılması.
• Sohbet esnasında, arkadaki gazete sesi bu kişileri rahatsız edebilir.
• Saç kurutma, matkap gibi seslerden korkma. 
• Sürekli etraftaki insanların sessiz olmasını isteme. 
• Ani seslere olumsuz tepkiler gösterme (ağlama gibi).
• Yüksek sesli ortamlara girmek istememe.(sinema, tiyatro vb.) 
• Vs. 

Hiposensitive belirtiler: (Sese karşı “duyarsız” olma)

• Sese tepki vermeme. İsmi söylediğinde yanıt vermeme.
• Gürültüden zevk alma. (Zevk için gürültü yapması). 
• Yüksek sesle televizyon izleme. Söylenenleri anlamakta ve hatırlamakta zorlanma. 
• Sesin nereden geldiğini fark edememe. 
• Yüksek sesle düşünme. 
• Sürekli “ne” , “hı” gibi şeyler söyleme. Vb. 

• Auditive sistem işitme duyumundan sorumlu bir duyu sistemidir. 
• İki alt sisteme Perifer İşitme Sistemi (Dış kulak, orta kulak ve iç kulak) ve Central İşitsel Sisteme (koklear nükleustan, primer işitsel kortekse kadar) bölünmüştür. 

Periphral Auditory System - Perifer İşitme Sistemi; 

• Dış Kulak – Sesin nereden geldiğini algılar 
• Orta Kulak – Duyusal girdi buraya devam eder 
• İç Kulak – Duyusal girdi şeklini alıyor ve merkezi sinir sisteme devam eder 

Central Auditory System – Central İşitsel Sistem;

• Pons, Midbrain gibi alanlardan geçerek thalamus bölgesine ulaşır. Ardından Temporal lobdaki, primary auditory cortex bölgesine ulaşır. 

İşitsel duyuda sorun olduğunu nasıl anlarız? 

Hipersensitive belirtiler: (Sese karşı “hassas” olma)

• Oyun oynarken, dışarıdan gelen      araba kornası gibi ani sesler nedeniyle dikkatin dağılması.
• Sohbet esnasında, arkadaki gazete sesi bu kişileri rahatsız edebilir.
• Saç kurutma, matkap gibi seslerden korkma. 
• Sürekli etraftaki insanların sessiz olmasını isteme. 
• Ani seslere olumsuz tepkiler gösterme (ağlama gibi).
• Yüksek sesli ortamlara girmek istememe.(sinema, tiyatro vb.) 
• Vs. 

Hiposensitive belirtiler: (Sese karşı “duyarsız” olma)

• Sese tepki vermeme. İsmi söylediğinde yanıt vermeme.
• Gürültüden zevk alma. (Zevk için gürültü yapması). 
• Yüksek sesle televizyon izleme. Söylenenleri anlamakta ve hatırlamakta zorlanma. 
• Sesin nereden geldiğini fark edememe. 
• Yüksek sesle düşünme. 
• Sürekli “ne” , “hı” gibi şeyler söyleme. Vb. 

• Koku ve tat duyusu çok bağlantılıdır. 
• Koku duyumuzda bozukluk olduğu zaman, genelde tat duyumuzda etkilenmektedir. Örneğin grip olduğumuz, yediğimiz yemeklerin tatlarını alamayız.
• Koku ve/veya Tat Hassasiyetimiz olduğunda genel yeme seçiciliği olmaktadır. 
• Koku ve/veya Tat Hassasiyeti olan bir bebeğin veya çocuğunun oral hypersensitive belirtileri var mı araştırmalı. 

Koku duyusunda sorun olduğunu nasıl anlarız? 

Hipersensitive belirtiler: (Kokuya karşı “hassas” olma)

• Diğer insanların farkında olmadığı kokuları algılayıp, bundan rahatsız olma. 
• Koku nedeniyle bazı gıdaları tüketememe. 
• Parfüm kokuları gibi keskin kokulardan rahatsızlık duyma.
• Bazı kişilere kokudan dolayı yaklaşamama. 
• Vs.

Hiposensitive belirtiler: (Kokuya karşı “duyarsız” olma). 

• Kokuları ayırt etmekte zorlanma.
• Kötü kokuları fark edememe.
• Küflü gıdaları fark edememe.
• Diğer kişilerin şikayet ettiği kokuları fark edememe. 
• Vs.